O historii Stargardu świadczą kroniki znajdujące się w zasobach Archiwum Państwowego w Stargardzie. Między innymi kronika Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego. Przed laty to był największy taki zakład w Polsce. Wśród pracowników utworzonych w roku 1945 ZNTK byli pionierzy Stargardu.
W późniejszych latach to jeden z najprężniej działających stargardzkich zakładów. Wiele stargardzkich rodzin związanych było z ZNTK. Jeśli ktoś sam w tych zakładach nie pracował, to ktoś z bliskich lub znajomych pewnie tak.
Pani Teresa, ostatni pracownik ZNTK
Dzięki kronice ZNTK, która jest w zasobach Archiwum Państwowego w Stargardzie, możemy lepiej poznać historię zakładu, ale i Stargardu. Archiwum Państwowe udostępniło ją nam do publikacji w celu promocji historii Stargardu wśród mieszkańców.
Jedna część kroniki to ZNTK w obiektywie, a druga to wycinki z gazet z lat 1952-2003 dotyczące tego zakładu. Kronikę opracowała Teresa Widła w lipcu 2007 roku. Jak można przeczytać na początku kroniki, pani Teresa to ostatni pracownik ZNTK w Stargardzie.
Kronikę rozpoczyna zdjęcie pierwszych pracowników ZNTK, zrobione w 1945 lub 1946 roku. Całą kronikę opatrzono hasłem "Po ZNTK Stargard zostały już tylko fotografie". A fotografie są z różnych okresów. Są z lat sześćdziesiątych, siedemdziesiątych, osiemdziesiątych, dziewięćdziesiątych XX wieku.
Sklep zakładowy i ośrodek wypoczynkowy
Wśród zamieszczonych w znajdującej się w zbiorach Archiwum Państwowego w Stargardzie zdjęć są takie pokazujące zakład ze środka i z zewnątrz. Są fotografie pracowników. Są zdjęcia wykonane podczas różnych uroczystości, jak choćby z okazji czterdziestolecia zakładu w roku 1985, z Dnia Kobiet na początku lat osiemdziesiątych czy z 40-lecia orkiestry dętej ZNTK Stargard.
Są zdjęcia sklepu zakładowego na terenie ZNTK w Stargardzie, ze sprzedawczyniami i klientami. Są fotografie, na których widać ośrodek wypoczynkowy ZNTK Stargard w nadmorskim Pobierowie. W roku 1964 wykonano fotografie podczas uroczystości pożegnania pracowników przechodzących na emeryturę. A w roku 1985 uwieczniono na zdjęciach spotkanie po latach z byłymi pracownikami, pionierami ZNTK Stargard. Są także fotografie zespołów sportowych tego zakładu.
Interesujące są także wycinki z gazet z różnych okresów, dotyczące działalności ZNTK w Stargardzie. W galerii zdjęć pokazujemy w większości wycinki z Głosu Szczecińskiego, z których można się dowiedzieć, jak ważnym dla Stargardu zakładem były ZNTK i że sam Stargard postrzegany był w Polsce jako miasto kolejarzy.
Wycinki gazet świadczą też o tym, jak prężnie działał klub honorowych dawców krwi w ZNTK w Stargardzie. Są też wycinki Sygnałów Tygodnika Kolejarza. Wycinki z Głosu Szczecińskiego z lutego 2000 roku mówią o likwidacji ZNTK w Stargardzie.
Litery zniknęły, ale jest rondo ZNTK
Jeszcze długo po likwidacji Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego o ich istnieniu świadczyły wielkie litery na dachu dawnego biurowca ZNTK przy ulicy Pierwszej Brygady. Usunięte zostały w 2017 roku podczas termomodernizacji wieżowca. Obecnie jest tam siedziba Stargardzkiej Agencji Rozwoju Lokalnego.
O istnieniu w Stargardzie ZNTK świadczy natomasi dzisiaj rondo u zbiegu ulic Ceglanej i Węgierskiej. Rondo w sąsiedztwie terenów po ZNTK nazwane zostało rondem ZNTK.
Kolejowa historia Stargardu sięga XIX wieku
W Archiwum Państwowym w Stargardzie jest także monografia ZNTK w Stargardzie opracowana przez mgr Jerzego Zajączkowskiego dotycząca działalności zakładu w latach 1945-1982.
- Początek działalności Zakładów przypadł na okres niewoli i pruskiego panowania na Pomorzu Zachodnim - czytamy w monografii Jerzego Zajączkowskiego. - Dążenie Polaków do niepodległości wyrażało się wówczas, między innymi, w staraniach o powiązanie liniami kolejowymi polskich ziem w poszczególnych zaborach. Sprzeciwiało się temu szczególnie państwo pruskie. Linią zbliżającą Pomorze do Wielkopolski była droga żelazna Stargard - Poznań, przy której w 1859 roku powstały warsztaty kolejowe w Stargardzie.
Powstanie tych warsztatów uważa się za początek historii Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego w Stargardzie. Te powstały w roku 1945, ale ich działalność była kontynuacją tego, co robione było w stargardzkich warsztatach kolejowych od roku 1859.
ZOBACZ TEŻ
Luxpol Stargard. Budowa zakładu, pierwsi pracownicy, księga ...
Ważne daty (na podstawie monografii Jerzego Zajączkowskiego):
16 sierpnia 1843 - otwarcie ruchu kolejowego na linii Berlin - Szczecin
1846 - przedłużenie linii kolejowej Berlin-Szczecin do Stargardu
10 sierpnia 1848 - oddanie do użytku linii kolejowej Stargard - Poznań
30 maja 1859 - otwarcie warsztatów kolejowych w Stargardzie
18 maja 1945 - powstanie klubu sportowego Błękitni Stargard
17 lipca 1945 - przejęcie ZNTK przez polskie władze i grupę pionierów
20 lipca 1946 - powstanie Kolejowego Klubu Sportowego Ognisko
24 września 1946 - zebranie założycielskie zakładowej orkiestry dętej
czerwiec 1948 - połączenie KS Błękitni i KKS Ognisko
1 kwietnia 1953 - powstanie Zespołu Pracowniczych Ogrodów Działkowych ZNTK
9 marca 1959 - powstanie klubu pływackiego Neptun
6 kwietnia 1960 - powstanie koła PTTK nr 14 przy ZNTK
6 maja 1971 - powstanie zakładowego klubu Honorowych Dawców krwi
18 lipca 1975 - otwarcie Zakładowego Klubu Kultury
CBŚP na Pomorzu zlikwidowało ogromną fabrykę „kryształu”
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
