Nowa podstawa programowa z języka obcego dla szkoły podstawowej. Sprawdź, co ma się zmienić

Przedstawione niżej zmiany są propozycją podaną przez resort edukacji. Po przeanalizowaniu uwag przekazanych w czasie prekonsultacji MEN pokaże zmienione propozycje nowych podstaw programowych.

W przypadku języka obcego nowożytnego w szkołach podstawowych możemy spodziewać się następujących zmian (zobacz je w galerii):

Ogólnie zmiany w podstawie programowej języka obcego nowożytnego:

• do zapisu: „Wszystkie warianty podstawy programowej kształcenia ogólnego w zakresie języka obcego nowożytnego zostały opracowane w nawiązaniu do poziomów biegłości w zakresie poszczególnych umiejętności językowych określonych w…” dodaje się zapis „Europejskim Systemie Opisu Kształcenia Językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie (ESOKJ);
• do zapisu: „ze względu na specyfikę ww. dokumentu, przeznaczonego z założenia dla osób dorosłych uczących się języka obcego nowożytnego, powiązanie poszczególnych wariantów podstawy programowej kształcenia ogólnego z poziomami określonymi w…” dodaje się: „ESOKJ” (i dalej: „ma
• wyłącznie ułatwić określenie orientacyjnego poziomu biegłości językowej oczekiwanego od ucznia kończącego dany etap edukacyjny”);
• doprecyzowanie zapisu: „poszczególne warianty podstawy programowej kształcenia ogólnego odnoszą się do uczniów w różnym wieku i szczególnie w przypadku uczniów kończących I i II etap edukacyjny nawiązanie do ESOKJ ma charakter bardzo ogólny”;
• w przypadku nauczania w klasach IV-VIII jako pierwszego języka obcego i kontynuowanie nauki z klas I-III poziomem obowiązującym w nawiązaniu do poziomu ESOKJ jest nie A2+ (B1), tylko A2 (A2+ w zakresie rozumienia wypowiedzi).

Ponadto we wstępnie dodano następującą informację:

„W przypadku kształcenia w klasach dwujęzycznych przyjęto założenie, że przyrost kompetencji w zakresie języka nauczanego dwujęzycznie odbywa się również na lekcjach przedmiotów nauczanych dwujęzycznie innych niż język obcy nowożytny. Lekcje te zapewniają uczniom większą ekspozycję na język docelowy, a także kontakt ze słownictwem i tekstami z zakresu danego przedmiotu nauczanego dwujęzycznie, stąd wyższy poziom biegłości określony w wariancie podstawy programowej II.1.DJ oraz II.2.DJ względem pozostałych wariantów”.

W przypadku podstawy programowej języka obcego nowożytnego nauczanego jako pierwszy (wariant II.1.) możemy spodziewać się następujących zmian:

• w treściach nauczania wykreśla się słownictwo z takich działów jak: okresy życia człowieka, oceny szkolne w edukacji, wybór zawodu w dziale praca, styl życia i konflikty w dziale życie prywatne, nawyki żywieniowe (w dziale żywienie), środki płatnicze (w dziale zakupy i usługi), dziedziny kultury (dział: kultura), odkrycia naukowe (dział nauka i technika), zagrożenia w świecie przyrody, a także całe słownictwo z działu życie społeczne;
• w zapisie „Uczeń rozumie proste wypowiedzi pisemne np. listy, e-maile, SMS-y, kartki pocztowe”, te ostatnie zamienia się na „pocztówki”;
• wykreślono zapis: „[Uczeń] układa informacje w określonym porządku”;
• spośród form pisemnych, które uczeń powinien umieć napisać, wykreślono: notatkę i list prywatny;
• z form pisemnych wykreślono także krótki list prywatny;
• w zapisie: „Uczeń korzysta z różnych źródeł informacji w języku obcym nowożytnym (np. z encyklopedii, mediów, instrukcji obsługi), również za pomocą technologii informacyjno-komunikacyjnych” wykreślono informacje zawarte w nawiasie.

Jeżeli chodzi o język obcy nowożytny nauczany jako pierwszy na II etapie edukacyjnym w oddziałach dwujęzycznych w klasach VII-VIII (wariant II. 1. DJ) wprowadzono nieznaczne poprawki. Z kolei w przypadku języka obcego nowożytnego nauczanego jako drugi (wariant II.2), możemy spodziewać się następujących zmian:

• w treściach nauczania w dziale zakupy i usługi wykreślono „środki płatnicze”;
• w dziale zdrowie wykreślono „leczenie”, a dodano „wizyta u lekarza”;
• w dziale świat przyrody doprecyzowano „elementy krajobrazu”;
• w przypadku form wypowiedzi pisemnych, które uczeń powinien rozumieć, „kartki pocztowe” zamieniono na „pocztówki”;
• w zapisie: „[Uczeń] określa kontekst wypowiedzi” oprócz nadawcy i odbiorcy dodano także „czas, miejsce”;
• w zapisie: „Uczeń tworzy bardzo krótkie, proste, spójne i logiczne wypowiedzi ustne: opowiada o czynnościach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości” wykreślono sformułowanie „i wydarzeniach”;
• spośród form wypowiedzi, które uczeń powinien umieć stworzyć, wykreślono notatkę;
• w zapisie: „Uczeń reaguje ustnie w typowych sytuacjach: nawiązuje kontakty towarzyskie; rozpoczyna, prowadzi i kończy rozmowę; podtrzymuje rozmowę w przypadku trudności w jej przebiegu (np. prosi o wyjaśnienie, powtórzenie, sprecyzowanie; upewnia się, że rozmówca zrozumiał jego wypowiedź)” wykreślono słowo „sprecyzowanie”;
• w zapisie: „[Uczeń] wyraża swoje opinie, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami” dodano: „innych osób”;
• w zapisie: „Uczeń korzysta z różnych źródeł informacji w języku obcym nowożytnym (np. z encyklopedii, mediów), również za pomocą technologii informacyjno-komunikacyjnych” wykreślono informacje zawarte w nawiasie.

W przypadku podstawy programowej języka obcego nowożytnego nauczanego jako drugi (II etap edukacyjny, klasy VII i VIII, oddziały dwujęzyczne, a więc wariant II.2. DJ) możemy spodziewać się następujących zmian:

• w zapisie: „W kształceniu językowym na II etapie edukacyjnym niezbędne jest: tworzenie i wykorzystywanie takich zadań językowych, które będą stanowiły ilustrację przydatności języka obcego nowożytnego do realizacji własnych celów komunikacyjnych” dodano: „uczniów, spójnych z ich potrzebami poznawczymi, emocjonalnymi i społecznymi”;
• dodano zapis: „Warto zachęcać uczniów do wykorzystania – zwłaszcza w czasie nauki drugiego języka obcego od klasy VII – znajomości innych języków, w tym również języka ojczystego, w celu ułatwienia uczenia się. Nauczyciel powinien zachęcać uczniów do szukania podobieństw pomiędzy językami w zakresie słownictwa, gramatyki oraz organizacji tekstu, zwracając jednocześnie uwagę na różnice międzyjęzykowe. Umożliwi to uczniom stworzenie zestawu tzw. strategii wielojęzycznych”.

Do propozycji nowej podstawy programowej z języka obcego dołączono także uzasadnienie zmian.

– Ograniczenie treści podstawy programowej kształcenia ogólnego w zakresie języka obcego nowożytnego dotyczy przede wszystkim obniżenia ogólnego poziomu biegłości językowej, jaki powinien osiągnąć uczeń na zakończenie danego etapu kształcenia lub danego typu szkoły. Podczas prac zespół przyjął, że poziom ten powinien zostać obniżony o pół stopnia (w skali Europejskiego systemu opisu kształcenia językowego) względem poziomu określonego w podstawie programowej dla szkoły podstawowej (z 2017 r.) oraz do szkoły ponadpodstawowej (z 2018 r.). Wyjątkiem od powyższej reguły jest poziom określony jako docelowy dla uczniów szkół lub oddziałów z dwujęzycznych – czytamy w dokumencie.

Dodano także:

„Obniżenie ogólnego poziomu biegłości językowej określonego w podstawie programowej będzie wiązało się z ograniczeniem zakresu środków językowych, tj. struktur gramatycznych (których wykaz dla poszczególnych języków obcych nowożytnych zostanie określony, jak miało to miejsce dotychczas, w informatorach o właściwym egzaminie), oraz środków leksykalnych (stąd też w projekcie dokumentu zaproponowano rezygnację z wybranych przykładowych zakresów tematycznych, jeżeli zostały one uznane za wykraczające poza określony dla danego wariantu podstawy programowej ogólny poziom biegłości lub jeżeli najważniejsze leksemy związane z wybranym zakresem tematycznym są – co do zasady – niezbędne do realizacji innego zakresu tematycznego)”.

Pod uzasadnieniem podpisali się: dr hab. prof. UW Radosław Kucharczyk (romanista), Aleksandra Czyż-Kędzierska (anglistka), Anna Kusztal (germanistka), Aleksandra Ratuszniak (romanistka), Ludmiła Stopińska (rusycystka), dr Marcin Smolik z CKE.

Przypomnijmy, że zmiany w podstawach programowych z poszczególnych przedmiotów mają wejść w życie już w roku szkolnym 2023/2024. W dniach 19-21 lutego odbyły się rozmowy z ekspertami na ten temat. Wcześniej w ramach prekonsultacji każdy mógł przesłać opinię na temat zaprezentowanych podstaw programowych.

Niektóre treści zawarte w nowych podstawach programowych były głośno komentowana, jak na przykład Wołyń, który został określony jako konflikt polsko-ukraiński, a nie ludobójstwo, a także wykreślenie z treści nauczania na lekcjach biologii znajomości cyklu menstruacyjnego.

Jak przekazało MEN, ministerialny projekt ma trafić do konsultacji w połowie kwietnia. Jednocześnie przedstawiciele resortu edukacji podali, że zmiany, które wejdą w życie od 1 września 2024 roku, są początkiem reform w treściach nauczania. Całościowa nowa podstawa programowa ma wejść w życie od roku szkolnego 2026/2027 w szkołach podstawowych, a od roku szkolnego 2028/2029 w szkołach ponadpodstawowych.