Nowoczesna szkoła okiem ekspertów. O wyzwaniach współczesnej edukacji rozmawiano podczas konferencji „Wolność, przyszłość, doświadczenie”

Jak szkoły powinny dbać o dobrostan uczniów? Czy szkoły alternatywne są dla każdego? W jaki sposób wykorzystywać nowe technologie w edukacji, by przynosiły więcej pożytku niż szkody? Między innymi takie pytania postawiono w Centrum Konferencyjnym przy ul. Chodakowskiej w Warszawie, w trakcie konferencji, która odbyła się 30 czerwca. Wydarzenie to upamiętniało Dzień Edukacji Domowej.

Spotkanie poprowadzili Patrycja Górna z Centrum Nauczania Domowego oraz Tomasz Tokarz – nauczyciel, trener i wykładowca akademicki. Konferencję zainaugurowała Anna Łącka z Fundacji Edukacji Domowej. Wśród prelegentów znalazły się osoby czynnie zajmujące się edukacją: psychologowie, twórcy szkół i osoby wspierające placówki w zakresie wyposażania ich w narzędzia technologiczne.

W żywej dyskusji uczestniczyły także osoby, które zdecydowały się wziąć udział w konferencji. Byli to nauczyciele, rodzice i inne osoby, dla których ważny jest los polskiej edukacji.

Pierwszy panel zatytułowany był „Zdrowie psychiczne dzieci a edukacja”. O problemach, z którymi mierzą się młodzi ludzie, wyzwaniach, stojących przed pedagogami i psychologami oraz kondycji psychicznej współczesnej młodzieży opowiedzieli dr Maciej Dębski – socjolog problemów społecznych oraz Oliwia Piestrzyńska – psycholożka pracująca w poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz w szkole ponadpodstawowej.

– Wszyscy wiemy, że najważniejszym czynnikiem chroniącym nas, nasze dzieci przed jakimkolwiek wejściem w problem jest dobrze zbudowana relacja z osobami bliskimi – mówił dr Maciej Dębski, prezes Fundacji Dbam o Mój Z@sięg. – Tak jakby wziąć zjawisko depresji i pomyśleć, że to jest tort w kształcie koła, to wcale nie nadużywanie nowych technologii jest jakimś ważnym czynnikiem ładującym depresję. Najważniejszym czynnikiem ładującym depresję są kiepskie relacje z bliski osobami.

Socjolog przedstawił także wyniki badania „Młode głowy. Otwarcie o zdrowiu psychicznym”. Zgodnie z nimi ponad połowa młodzieży odczuwa brak motywacji do działania, niemal co trzeci uczeń nie ma chęci do życia, co trzeci młody człowiek czuje się samotny, 32,5 proc. nie akceptuje tego, kim jest i jak wygląda.

– Nadużywanie nowych technologii będzie się odbijało na zdrowiu psychicznym, fizycznym, społecznym czy duchowym – zaznaczył dr Dębski.

Z raportu wynika także, że 16 proc. uczniów okalecza swoje ciało, co trzecia osoba ogląda w sieci materiały prezentujące przemoc, a co piąta – pornografię. 43,3 proc., a więc prawie połowa uczniów objada się lub głodzi.

– Istnieje silna zależność między występowaniem zachowań autodestrukcyjnych online i offline – podkreślał ekspert.

W panelu dyskusyjnym rozmawiano natomiast, w jaki sposób zadbać o zdrowie psychiczne młodych ludzi, także na gruncie szkolnym. Oliwia Piestrzyńska, odwołując się do swojego doświadczenia pracy z młodzieżą, zwróciła uwagę na to, że uczniowie najczęściej mają problemy, które dotyczą braku sprawczości i niskiego poczucia własnej wartości.

– Często jest tak, że rodzice rezygnują z pomocy psychologiczno-pedagogicznej. […] Wtedy my mamy związane ręce, a widzimy, że dziecko potrzebuje pomocy […] Tutaj zawodzi brak komunikacji na linii nauczyciele, rodzice, dzieci, ale też specjaliści. Nie ma dialogu i myślę, że to jest największy problem w realizowaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej – zaznaczyła Oliwia Piestrzyńska.

Eksperci jako rozwiązania podali m.in. faktyczne zwiększenie dostępności psychologów i pedagogów w szkole, normalizowanie tematów związanych ze zdrowiem psychicznym, docenienie pracy psychologów szkolnych, a także szkolenie nauczycieli w zakresie – mówiąc słowami dra Dębskiego – „pomocy przedpsychologicznej”.

W drugim panelu prelegenci wraz z prowadzącymi rozmawiali o pomysłach na edukację alternatywną. Opowiedziano o tym, jak wygląda i na czym polegają szkoły pomyślane inaczej, niż te tradycyjne. O szkole demokratycznej opowiedziała Marianna Kłosińska – założycielka Wolnej Szkoły Demokratycznej „Bullerbyn”.

Ideę leśnej edukacji przybliżyły Anita Skibińska i Barbara Pędzich-Ciach prowadzące Leśną Szkołę ROiSA. O edukacji online i Klubie Odkrywców Świata mówił Wojtek Gawlik. Jak prowadzone są zajęcia w szkole inspirowanej systemem skandynawskim, opowiadały Monika Lenkiewicz oraz Maja Rudol-Banaszkiewicz – założycielki Szkoły Podstawowej Mała Finlandia w Krakowie.

Prelegenci zwracali uwagę na to, że dziecko do prawidłowego rozwoju potrzebuje wsparcia, zrozumienia oraz indywidualizacji nauczania. Zaznaczono też, że uczeń może (choć nie musi) znaleźć to w innych pomysłach na edukację, w szkołach alternatywnych.

Zaproszenie goście odpowiedzieli także na pytanie, czy szkoły niekonwencjonalne są dla każdego. Podkreślono, że w placówkach alternatywnych często jest czas na zapoznanie z określoną formą nauczania, a więc okres, by dziecko i rodzic mogli zweryfikować, czy jest to miejsce dla nich.

Poruszona została także kwestia dostępności szkół alternatywnych, które są szkołami niepublicznymi.

– My nad tym ubolewamy – podkreśliła Anita Skibińska. – Dla nas chyba najtrudniejsze jest to, że nie każdy może być w naszej szkole, bo jest ono prywatna i płatna. W naszym przekonaniu to powinny być szkoły dostępne, tak jak dostępne są szkoły publiczne.

Patrycja Górna – prowadząca spotkanie – podsumowując panel, dotyczący alternatywnej edukacji zaznaczyła, że według niej słowem, które łączy te wszystkie inicjatywy, jest „uważność”.

– Mam nadzieję, że takich alternatyw będzie więcej, że staną się one bardziej dostępne – mówiła. – Podoba mi się też wasze podejście, że te alternatywy nie są dla każdego, one są dla osób, z którymi rezonuje to, jak wy myślicie. Druga rzecz [którą zauważyłam – przyp. red.] to zabawa. My mamy takie dorosłe podejście, że wszystko jest na poważnie i nie da się inaczej.

Trzeci panel zatytułowany był „Nowoczesna edukacja i edukacja przyszłości – nowe technologie”. Wśród prelegentów znaleźli się: Paweł Czerwony (Head of Google for Education), Natalia Minczanowska (Szkoła w Chmurze), Natalia Nowacka (Centrum Nauczania Domowego) oraz Agnieszka Olszewska (założycielka Edison Primary School).

Rozmawiano m.in. o tym czym jest nowoczesna edukacja i jak wykorzystać narzędzia technologiczne, by faktycznie mogły wspierać rozwój uczniów.

– Nowoczesna edukacja powinna być dostosowana do potrzeb ucznia. […] To jest młody człowiek, który potrzebuje zupełnie innych kompetencji, żeby poradzić sobie w zmieniającej się rzeczywistości. […] Nowoczesna szkoła to szkoła, która przygotowuje do zmieniającej się rzeczywistości, która kształci kompetencje przyszłości i korzysta z nowych technologii – mówiła Agnieszka Olszewska.

Z kolei Natalia Nowacka podkreśliła, że współczesna edukacja powinna być spersonalizowana, asynchroniczna i kładąca nacisk na rozwój kompetencji.

– Jak myślę o nowoczesne edukacji, to pierwszą rzeczą, która przychodzi mi do głowy są narzędzia, którymi się posługujemy, […] te hardware’owe, a więc telefony, komputery, tablety – mówił Paweł Czerwony. […] – Tam jest cała masa rozwiązań, które my powszechnie nazywamy STEAM-em. Myślę, że to jest bardzo istotny temat. Jest masa projektów organizowanych, czy to przez polski rząd, czy to kraje wokoło prowadzą akcje wyposażania placówek w różnego typu narzędzia technologiczne. Do tej pory miałem dużo do czynienia na rynkach międzynarodowych z firmami z Ed-Techu i Polska ma się czym pochwalić. Mamy różne projekty, którymi możemy zachwycić cały świat wkoło.

Ponadto prelegenci odpowiedzieli na pytanie, czym dla nich są kompetencje przyszłości i jak nowoczesna edukacja może rozwijać je wśród uczniów. Eksperci wskazywali na to, by uczyć dzieci logicznego myślenia, współpracy, umiejętność wyszukiwania informacji, a także krytycznego myślenia.

Rozmawiano o wykluczeniu cyfrowym oraz zmianie roli nauczyciela w nowoczesnej edukacji. W podsumowaniu Tomasz Tokarz podkreślił, że „relacje powinny wspierać mądre wykorzystanie technologii, a technologie powinny być podporządkowane relacjom”.

Krótkim panelem, który zakończył całe spotkanie była rozmowa na temat edukacji domowej. Tym razem w rolę prelegentów wcieliły się osoby prowadzące konferencje, czyli Patrycja Górna i Tomasz Tokarz.

– Według mnie mocną stroną edukacji domowej jest ogromna różnorodność, możliwość wyboru formy, za pomocą której można ją realizować i cieszę się, że w polskim prawie jest coś takiego dozwolone – podkreślił Tomasz Tokarz.

Z kolei Patrycja Górna mówiła o tym, że edukacja domowa to nie tylko wolność, ale także odpowiedzialność.

– Rodzice, dzieci i osoby, które tworzą edukację domową, czasami o tym aspekcie zapominają. Odpowiedzialność w edukacji domowej przede wszystkim leży po stronie rodziny. My jako nauczyciele, edukatorzy, dyrektorzy, koordynatorzy platform inicjatorzy nowoczesnej edukacji dbamy, pomagamy, prowadzimy, inspirujemy i staramy się, żeby to było bardziej dostępne […], pokazujemy różne drogi, ale oprócz wolności […] pamiętajmy też o odpowiedzialności.

Głos zabrał także nieobecny fizycznie podczas spotkania poseł Bartłomiej Wróblewski, który w nagraniu podkreślił, że „edukacja domowa musi być w Polsce możliwa”.

– Dlatego też w 2021 roku z mojej inicjatywy i na podstawie projektu, który przygotowałem wspomaganego przez […] posłów z Prawa i Sprawiedliwości, przywróciliśmy te możliwości, które w poprzedniej dekadzie były ograniczane […] jeżeli chodzi o prowadzenie edukacji domowej – zaznaczył poseł PiS. – Edukacja domowa daje rodzicom i dzieciom możliwości, których nie znajdują w klasycznej, szkolnej edukacji.

- - -
Konferencja „Wolność, przyszłość, doświadczenie – trzy powody, by zmienić myślenie o edukacji” to pierwsza tak duża inicjatywa zorganizowana przez Fundację Edukacji Domowej. Jak podkreśliła Anna Łącka – prezeska fundacji – hasłami, które podczas tego spotkania wybrzmiały, są: dialog, zaufanie, autonomia, zmiana i rozwój.

– Marzy mi się, żeby szkoła nie tylko w tym aspekcie edukacji domowej, miała wolność, żeby rodzice mogli wybierać, z jakiej formy edukacji skorzystają […] i żebyśmy w tym wyborze nie musieli się zastanawiać i „przepychać”, co jest lepsze, a co nie – posumowała Anna Łącka.

Pełne nagranie konferencji dostępne jest na YouTubie Fundacji Edukacji Domowej