Skarby Książnicy Stargardzkiej. Rzeźba pełna tajemnic

Mierząca 220 centymetrów rzeźba znajduje się w holu głównym Książnicy Stargardzkiej. Podziwiać ją może każdy już po przekroczeniu progu biblioteki. Jest to ciekawe dzieło, pełne tajemniczości, któremu warto przyjrzeć się bliżej.

Autorem „Rycerza” jest Andrzej Jerzy Gondek. Artysta zmarł mając zaledwie 41 lat, jednak jego prace można oglądać w różnych miejscach w całej Polsce.

Andrzej Gondek urodził się w Łodzi w roku 1936. Później wraz z rodzicami mieszkał w Białym Dunajcu. W 1961 roku ukończył Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych w Gdańsku na Wydziale Rzeźby (obecnie Wydział Rzeźby i Intermediów na Akademii Sztuk Pięknych). Do Stargardu trafił dzięki obowiązkowej w tamtym czasie służbie wojskowej i postanowił zostać tutaj aż do końca życia.

Artysta posiada ogromny dorobek. Między innymi wykonał dla miasta Gdyni szereg rzeźb przedstawiających sławnych ludzi m.in. Antoniego Abrahama, Ernesta Hemingwaya. Jest też autorem figury Portowca. Jego dzieła eksponowane były m.in. na wystawie XXX-lecia Plastyki Szczecińskiej.

„Rycerz” znajdujący się w Książnicy Stargardzkiej wykonany jest z drewna. Najprawdopodobniej powstał w latach siedemdziesiątych XX wieku. Rzeźba przedstawia stojącą w lekkim rozkroku postać mężczyzny. Twarz została pozbawiona charakterystycznych cech i szczegółów. Prawa ręka spoczywa na rękojeści miecza, wpartego o ziemię. Natomiast lewa zawieszona na wysokości piersi, jakby w geście „stop”. Oglądając rzeźbę można zauważyć, że autor mocno wyeksponował muskulaturę postaci. Anatomia ludzkiego ciała dowodzi o dużej sile i męstwie przedstawionego mężczyzny. Ale czy jest on rzeczywiście rycerzem? Wskazywałby na to miecz. Lecz w tym przypadku może on symbolizować po prostu pierwiastek męski - atrybut męskiej siły i potencji. Jest jeszcze lewa ręka, która przy takim rozumieniu intencji autora, sugeruje nam być może jego umiar, wstrzemięźliwość i rozwagę. Do końca 2004 roku rzeźba znajdowała się w długim piwnicznym korytarzu, budząc przestrach osób tam wchodzących, czego kulminację stanowiło wykorzystanie jej jako mrocznej postaci Dementora podczas stargardzkiej premiery książki Joanny Rowling „Harry Potter i Zakon Feniksa” [tu dwa przysłane zdjęcia]. Kilka miesięcy później, rzeźba rycerza została przeniesiona do holu wejściowego Książnicy w kamienicy, stając się w niedługim czasie ulubioną maskotką wszystkich odwiedzających bibliotekę.

Miecz, na którym wspiera się postać, charakteryzuje się wieloma detalami. Najciekawszym z nich jest, umieszczony na jelcu, orzeł bez korony z rozłożonymi skrzydłami [tu przerwa pokaz zdjęć/video]

Rzeźba pochodzi z plenerowej wystawy Andrzeja Gondka, jaka znajdowała się przez wiele lat w parku Bolesława Chrobrego. Rzeźby z drewna artysty wzbogacały przestrzeń i stanowiły atrakcję dla przechodniów. Duża korozja dzieł, spowodowana warunkami atmosferycznymi sprawiła, że podjęto decyzję o ich demontażu. Trzy figury przeniesiono na zaplecze siedziby Muzeum Archeologiczno-Historycznego przy Rynku Staromiejskim. Natomiast „Rycerz” trafił do Książnicy, gdzie po krótkim okresie magazynowania został przeniesiony do holu głównego. Warto nadmienić że prace Andrzeja Jerzego Gondka znajdują się również w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie, w tym rzeźba zatytułowana „Inżynier”.

„Rycerz” jest jednym z najciekawszych eksponatów posiadanych przez Książnicę. Należy pamiętać o tym, że rzeźba jest ściśle związana z najnowszą historią Stargardu. Warto przyjrzeć mu się uważnie, być może odkryjecie Państwo inne skrywane przez niego tajemnice.